8 nieoczywistych książek, które poszerzą horyzonty UX Designerów

Kreatywność i pomysły są kluczowe dla UX Designerów. Jednak, aby zainspirować się i odkryć nowe perspektywy, czasami warto zacząć od nietypowych źródeł. Odłożenie na bok materiałów poświęconych wyłącznie projektowaniu może dać nieoczekiwane rezultaty. To nie przypadek, że na najlepsze pomysły wpadamy pod prysznicem lub podczas spaceru po lesie. Czasami kluczem jest przestać skupiać się na problemie, który mamy do rozwiązania i pozwolić naszym myślom odpłynąć.

Od jakiegoś czasu interesuję się tematem kreatywności i tym, skąd tak w ogóle się biorą pomysły. Z mojego doświadczenia wynika, że moją kreatywność najczęściej pobudzają rzeczy nieoczywiste. Najlepiej działa na mnie wyjście z mojej branżowej i zawodowej bańki – odłożenie na bok materiałów poświęconych stricte dla UX czy Product Designerów, zamknięcie stron typu Behance czy Dribbble, czy innych interfejsowych inspiracji.

Dzisiaj chcę się z Wami podzielić ciekawymi lekturami, które pozwoliły mi pobudzić kreatywność i zapewniły mi szersze spojrzenie na świat dookoła. Wybrałam kilka książek, które niekoniecznie są związane z projektowaniem, ale zapewniły mi wiele cennych wniosków i wzbogaciły moje podejście do projektowania. Podczas lektury każdej z nich wpadało mi do głowy mnóstwo pomysłów, których się nawet nie spodziewałam.

Zapraszam do przeczytania mojego artykułu i odkrycia, jak te nieoczywiste książki mogą pomóc wzbogacić Twój sposób myślenia o projektowaniu i rozwijać Twoje umiejętności jako UX Designer.

Wszystkie wymienione książki pochodzą z mojej prywatnej biblioteczki, zakupione z własnej kieszeni 🙂

Wolisz słuchać niż czytać? Bardzo proszę:

„Niewidzialne kobiety” Caroline Criado Perez

Jako pierwsza, książka, która sprawiła, że zechciałam napisać ten wpis i podzielić się tymi pozycjami spoza „kanonu lektur UX Designera”. Jest oparta na danych, jest poruszająca, przejmująca, a chwilami nawet wzruszająca. Książka „Niewidzialne kobiety” autorstwa Caroline Criado Perez porusza temat pomijania kobiet w różnych aspektach życia społecznego i gospodarczego, w tym również w projektowaniu interakcji cyfrowych. Jednak to co było dla mnie szczególnie ciekawe, to opowieści o tym, jak świat dookoła jest niedostosowany do kobiet. Jako UX Designerzy walczymy o inkluzywność rozwiązań cyfrowych, więc myślę, że warto mieć świadomość wyzwań, jakie stawia świat dookoła kobietom. Mowa głównie o wyzwaniach architektonicznych, urbanistycznych, ale także trudnościach na rynku pracy.

Perez omawia w książce wiele przypadków, w których brak uwzględnienia perspektywy kobiet w projektowaniu miało negatywne konsekwencje. Przykłady te pokazują, jak ważne jest włączenie różnorodności i perspektyw różnych grup społecznych, w tym kobiet, w proces projektowania. UX Designerzy, którzy czytają tę książkę, mogą nauczyć się, jak projektować produkty i usługi, które są bardziej dostępne dla różnych grup ludzi i które uwzględniają różne potrzeby użytkowników. Ta książka porusza temat kobiet, ale sprawia, że zaczynamy myśleć o inkluzywności w ogóle i zwiększa wrażliwość na inne wykluczenia – ze względu na pochodzenie etniczne, czynniki ekonomiczne, położenie geograficzne, czy coś szczególnie ważnego w naszej pracy… dostęp do technologii i internetu.

Jeśli kiedykolwiek zastanawiało Cię, dlaczego do damskiej toalety jest zawsze kolejka, to przeczytaj koniecznie tę książkę. Mi pozwoliła ona na nowo zdefiniować sobie równość płciową. Bo ona nie polega na tym, żeby każdemu dać to samo, ale żeby równo wysłuchać potrzeb każdej ze stron. Czasami wykluczenie nie powstaje ze złych intencji, lecz jest wynikiem niewiedzy i nieświadomości, że ta druga strona, której nie zaprosiliśmy do stołu i dyskusji, może mieć inne potrzeby.

„To, co jest oczywiste dla jednej osoby, może być zupełnie niewidoczne dla innej”

(str. 183)

Lektura książki „Niewidzialne kobiety” może pomóc UX Designerom w zrozumieniu, jak projektować bardziej dostępne i użyteczne produkty i usługi dla różnych grup ludzi, wysłuchując ich potrzeb i uwzględniając je w rozwiązaniu. Przyczyni się to do zwiększenia efektywności projektów i lepszego zaspokajania potrzeb użytkowników, bez względu na ich płeć, status czy sytuację.

„Wiek paradoksów. Czy technologia nas ocali” Natalia Hatalska

Książka „Wiek paradoksów. Czy technologia nas ocali” autorstwa Natalii Hatalskiej porusza temat wpływu nowoczesnych technologii na społeczeństwo i gospodarkę. Omawia trendy i prognozy technologiczne, skupiając się na potencjalnych szansach i zagrożeniach dla świata. Jest to temat istotny dla UX Designerów, którzy projektują produkty i usługi cyfrowe, ponieważ pozwala nam lepiej zrozumieć kontekst, w którym projekty są realizowane oraz pomaga przewidywać przyszłe trendy w projektowaniu.

Hatalska przedstawia wiele interesujących spostrzeżeń dotyczących wpływu technologii na nasze życie codzienne, a także na różne aspekty społeczne, takie jak edukacja, praca, zdrowie czy polityka. Książka ta zwraca uwagę na to, że rozwój technologiczny może przyczynić się zarówno do postępu, jak i nierówności społecznych, a także może mieć wpływ na zatrudnienie i rynek pracy.

Dla UX Designerów, którzy projektują produkty i usługi oparte na technologii, ta książka może być pomocna w zrozumieniu wpływu technologii na społeczeństwo i gospodarkę oraz w projektowaniu produktów, które nie tylko spełniają potrzeby użytkowników, ale także przyczyniają się do rozwiązywania problemów społecznych i gospodarczych.

Jako uzupełnienie do tego tematu polecam Mapę Trendów co roku wydawaną przez Infuture Institute założony przez Natalię Hatalską. Dostęp do wersji online jest darmowy. Jeśli interesują Cię przyszłość i nowe technologie, to Mapa Trendów na pewno zainspiruje Cię do dalszych poszukiwań. Na mapie znajdują się także trendy spoza naszej technologicznej bańki, więc to kolejna inspirująca lektura, która może pobudzić kreatywność.

„Umysł obnażony” Annie Grace

Ta książka to kolejny sztos, na który bym na pewno nie trafiła szukając materiałów o projektowaniu. A mowa o książce „Umysł obnażony” autorstwa Annie Grace, która porusza temat alkoholizmu i procesu decyzyjnego, który towarzyszy temu uzależnieniu. Choć tematyka książki może wydawać się na pierwszy rzut oka niezwiązana z projektowaniem UX, to jednak UX Designerzy projektują nie tylko interfejsy i funkcjonalności, ale również wpływają na to, jak użytkownicy korzystają z produktów i jakie nawyki z nimi związane rozwijają.

Jeśli chcecie się dowiedzieć więcej o psychologii, o tym jak działa nasz umysł oraz jak można niego wpływać, to prawdopodobnie ta książka nie byłaby pierwszym wyborem, a szkoda. „Obnażony umysł” porusza temat uzależnień, a głównie uzależnienia od alkoholu, ale na tym przykładzie doskonale obrazuje, jak działa nasz umysł. Autorka opowiada także o błędach poznawczych, które dobrze znamy z materiałów o psychologii w projektowaniu.

Na mnie ta książka zrobiła ogromne wrażenie, do tego stopnia, że obrzydziła mi alkohol. Ale nie chcę, żeby to was zniechęciło, bo w książce nikt Wam nic nie narzuca. Przytaczane są fakty i mity na temat alkoholu, a Waszą decyzją jest, co z tym zrobicie. Dla mnie niesamowite było uzmysłowienie sobie tego, co jest oczywiste. Żyjemy w świecie, gdzie alkohol jest wszechobecny – wesołe reklamy piwa, wino do kolacji w każdym filmie, artykuły o zdrowotnych właściwościach alkoholu. To wszystko zaprogramowało nasze głowy do wierzenia, że jest on dla nas dobry i jest to w nas tak głęboko, że ciężko nawet myślec o zmianie tego stanu rzeczy. Co się jednak okazuje, da się to naprawić poprzez zderzenie naszego umysłu z faktami na temat alkoholu. Te fakty i ogromną porcję wiedzy o psychologii znajdziecie właśnie w tej książce.

Rozumienie zachowań i procesu kształtowania nawyków to bardzo ważna część pracy projektanta UX. Często naszymi produktami próbujemy zmieniać zachowania użytkowników lub kreować nowe przyzwyczajenia. Dzięki tej książce zrozumiesz, jak trudne jest to zadania, ale jednocześnie nie niemożliwe. Zrozumiesz też, jaki wpływ ma otaczające nas środowisko na nasze poglądy i zachowania.

„Światy równoległe. Czego uczą nas płaskoziemcy, homeopaci i różdżkarze” Łukasz Łamża

Książka „Światy równoległe. Czego uczą nas płaskoziemcy, homeopaci i różdżkarze” autorstwa Łukasza Łamża jest zupełnie inną pozycją niż te, które opisałam wcześniej, ale również może być interesująca i przydatna dla UX Designerów. Ja podeszłam do niej raczej humorystycznie, z dużą dozą ciekawości i otwartością. Bawiłam się świetnie i z czystym sumieniem mogę polecić tę lekturę na rozluźnienie.

Książka ta porusza temat tzw. pseudonauki, czyli teorii i przekonań, które nie mają oparcia w faktach naukowych, a mimo to są popularne i wpływają na ludzkie zachowania. Dlaczego może to być interesujące i przydatne dla UX Designerów?

1. Uczy krytycznego myślenia – Książka ta pokazuje, jak łatwo ludzie dają się zwieść mitom i nieprawdziwym informacjom. Szczególnie w dzisiejszych czasach i dobie fake newsów jest to istotne. Kiedyś nie tak łatwo było szerzyć swoje teorie. Teraz za pośrednictwem social mediów i szeroko dostępnego internetu, jesteśmy w stanie szerzyć fake newsy w zastraszającym tempie.
2. Zachęca do refleksji i bawi – Tak jak już wspomniałam, podeszłam do tej pozycji z humorem. Niemniej było dla mnie bardzo ciekawe dowiedzieć się więcej o niektórych teoriach pseudonaukowych. Oczywiście słyszałam już wcześniej o płaskoziemcach i, pomimo mojej otwartości i tolerancji, nie umiem podejść do tego tematu inaczej niż z humorem. Z kolei pierwszy raz mogłam dowiedzieć się czegoś więcej o audiofilach i zaskoczyło mnie po raz kolejny, jak marketing może mieć wpływ na nasze zachowania i przekonania, oraz jak podatni potrafimy być na pewne komunikaty. Ten przykład był chyba dla mnie najciekawszy, bo najbardziej pokazywał podatność ludzkiego umysłu (i portfela) na komunikaty marketingowe. Swoja drogą świetnie się to łączy z książką „Obnażony umysł”, którą poleciłam wcześniej.
3. Pomaga zrozumieć ludzkie zachowania – Książka ta przedstawia różne teorie pseudonaukowe, które wpływają na ludzkie zachowania i decyzje. Wiedza ta może być pomocna w projektowaniu UX, ponieważ pozwala lepiej zrozumieć, dlaczego ludzie podejmują określone decyzje i jak można wpłynąć na ich zachowanie.

Książka „Światy równoległe” w sposób bardzo praktyczny pokazuje, jakie błędy w myśleniu prowadzą do podejmowania złych decyzji. Autor prezentuje szereg nieprawdziwych twierdzeń, które płaskoziemcy, homeopaci i inni zwolennicy teorii spiskowych używają do argumentowania swoich tez. Dzięki temu książka może pomóc UX Designerom w identyfikowaniu błędów w myśleniu swoich użytkowników oraz w opracowywaniu strategii komunikacji, które skutecznie przekonają użytkowników do korzystania z danej aplikacji lub produktu.

„Statystycznie rzecz biorąc” Janina Bąk

Książka „Statystycznie rzecz biorąc” autorstwa Janiny Bąk jest poświęcona zagadnieniom związanym z statystyką, a konkretnie sposobom prezentacji i interpretacji danych. Mimo że nie jest to bezpośrednio temat związany z projektowaniem UX, to jednak w dzisiejszych czasach, w których wiele projektów opiera się na analizie danych, umiejętność poprawnego ich interpretowania i wykorzystania jest niezwykle ważna.

UX Designerzy często korzystają z danych, by zaprojektować interfejsy i funkcjonalności, które będą odpowiadały potrzebom użytkowników. Dzięki analizie danych, mogą lepiej zrozumieć, jak użytkownicy korzystają z produktów i jakie problemy napotykają, a także podejmować decyzje projektowe oparte na faktach, a nie tylko na intuicji. Dlatego znajomość podstawowych zasad statystyki i umiejętność poprawnej interpretacji danych jest kluczowa dla projektantów UX.

Książka „Statystycznie rzecz biorąc” zawiera wiele praktycznych wskazówek i przykładów, które mogą pomóc UX Designerom w lepszym zrozumieniu procesu analizy danych i ich interpretacji. Zawiera m.in. omówienie podstawowych pojęć statystycznych, opis różnych metod prezentacji danych oraz sposobów na unikanie błędów podczas analizy danych.

Ponadto, książka ta zwraca uwagę na znaczenie kontekstu, w którym prezentowane są dane. To ważna kwestia dla projektantów UX, którzy powinni pamiętać, że dane bez właściwego kontekstu mogą być mylące i prowadzić do błędnych wniosków. Dlatego, umiejętność prezentowania danych w sposób zrozumiały dla użytkowników i w kontekście ich potrzeb, jest kluczowa dla projektowania UX.

„The Lean Startup” Eric Ries

„The Lean Startup” Erica Riesa to książka, która opisuje metodologię tworzenia nowych produktów i usług, która stała się popularna wśród startupów i firm technologicznych. Metoda ta zakłada, że tworzenie produktów i usług powinno być procesem iteracyjnym, który polega na szybkim testowaniu pomysłów i dostosowywaniu ich do potrzeb użytkowników. Moim zdaniem każdy projektant powinien wiedzieć czym jest MVP i jak podejść do jego budowania. A tak się składa, że ta książka jest jednym z najlepszych źródeł wiedzy na ten temat. W mojej poprzedniej pracy „niebieska książka” była swego rodzaju lekturą obowiązkową dla każdego. Przy okazji zaznaczam, że jeśli planujecie zakup, to polecam angielską wersję językową. Polskie tłumaczenie jest średnie i zdecydowanie zaburza odbiór treści.

Dla UX Designerów książka ta może być bardzo przydatna, ponieważ skupia się na dostosowaniu produktu do potrzeb użytkowników, a nie na tworzeniu produktu i szukaniu zainteresowanych nim użytkowników. Właśnie dlatego metodologia Lean Startup jest często stosowana w projektowaniu UX, ponieważ pozwala na szybkie testowanie pomysłów, weryfikowanie założeń projektowych i dostosowywanie interfejsów do rzeczywistych potrzeb użytkowników.

Książka ta porusza wiele tematów związanych z projektowaniem UX, takich jak: badanie potrzeb użytkowników, tworzenie prototypów, testowanie interfejsów i dostosowywanie ich do rzeczywistych potrzeb użytkowników. Poza tym, autor wskazuje na wiele pułapek, jakie czekają na projektantów, takich jak skupianie się na funkcjonalności kosztem użyteczności czy brak weryfikacji założeń projektowych.

„Hooked” Nir Eyal

Ta pozycja chyba najbardziej z całej listy jest powiązana z naszym „światem UX”. Jednakże rzadko widuję ją na typowych listach lektur, a szkoda, dlatego pozwoliłam ją sobie dodać do lektur nieoczywistych. Książka „Hooked” Nir’a Eyal’a opisuje proces projektowania interfejsów, które uzależniają użytkowników. Eyal opisuje cztery etapy uzależnienia, które wykorzystują różne techniki projektowe i psychologiczne, aby zwiększyć zaangażowanie użytkowników w produkt.

Pierwszym etapem jest „wyzwanie”, który polega na zaprojektowaniu interfejsu, który zachęca użytkownika do wykonania pewnej aktywności. Następnie, w drugim etapie „reakcji”, projektanci wykorzystują różne techniki, takie jak animacje, dźwięki lub kolor, aby wywołać pozytywne emocje u użytkowników.

Trzeci etap, czyli „nagroda”, polega na zaprojektowaniu interfejsu, który dostarcza użytkownikowi nagrody lub wzmocnień, aby zwiększyć jego motywację do powtarzania aktywności. W ostatnim etapie „inwestycji” użytkownik poświęca czas lub energię, aby uzyskać więcej nagród lub wzmocnień, co zwiększa jego zaangażowanie w produkt.

Książka ta dostarcza UX Designerom narzędzi i technik, które pomagają w projektowaniu interfejsów, które angażują użytkowników na dłuższą metę. Przykłady zaczerpnięte z rzeczywistych projektów pomagają zrozumieć, jak stosować te techniki w praktyce, aby zwiększyć zaangażowanie użytkowników w produkty.

„Pismo. Magazyn opinii”

Pozwoliłam sobie na mały wyjątek i w książkowym zestawieniu dodaje też miesięcznik „Pismo„. Ale po pierwsze, to mój blog więc ja dyktuje zasady, a po drugie „Pismo” czyta się jak dobrą książkę. Nie mylić oczywiście z Pismem Świętym, które zapewne też jest świetną lekturą, ale bynajmniej nie w tym kontekście 😀 Chociaż Chat GPT na pewno znalazłby kilka punktów wspólnych, ale o tym za chwilę.

W jaki sposób czasopismo „Pismo. Magazyn opinii” może być przydatne dla UX Designerów? Według mnie poszerza horyzonty i zwiększa wrażliwość na to, co się dzieje dookoła, poza światem cyfrowym. „Pismo” zawiera artykuły dotyczące różnych dziedzin, takich jak polityka, kultura, nauka i sztuka. Czytanie takiej różnorodnej treści może pomóc UX Designerowi w poszerzaniu swojego horyzontu, zrozumieniu różnych perspektyw i kierunków myślenia, co z kolei może wpłynąć na jakość projektów, które tworzy. Czytanie czasopisma może pomóc w zrozumieniu potrzeb i oczekiwań różnych grup społecznych.

ChatGPT-4 pomógł mi napisać ten artykuł

Z czysto badawczych powodów postanowiłam wypróbować w końcu ChatGPT i jego możliwości. Listę lektur, które chciałam Wam polecić przygotowałam samodzielnie. Wszystko są to książki, które przeczytałam i naprawdę zrobiły one na mnie wrażenie i miały realny wpływ na to, jakim projektantem jestem. Niektóre z nich są jednak tak dalekie od książek, które zazwyczaj poleca się projektantom, że brakowało mi chwilami punktu zaczepienia i pomysłu, od której strony zacząć, żeby przestawić Wam wartość danej pozycji dla projektanta.

No i tu z pomocą przyszło AI. Korzystając z ChatGPT, zapytałam o każdą pozycję, pytając konkretnie w jaki sposób dana książka może być ciekawa dla projektanta UX. To zaskakujące, jak pięknie ubrał moje myśli w słowa! Oczywiście nie użyłam odpowiedzi 1:1, bo były dosyć dalekie od formy, w jakiej piszę i głupio by mi to było potem przeczytać w podcaście, ale na pewno podane argumenty były dla mnie przydatne i wykorzystałam je w artykule.

Moje przemyślenia po skorzystaniu z ChatGPT do napisania artykułu:

• Musisz znać temat, o który pytasz, aby mieć możliwość zweryfikowania informacji – mi się zdarzyło, że pomimo podania tytułu książki, ChatGPT opisał inną pozycję o podobnym tytule i dosyć podobnej treści. Gdybym polecała Wam książki, których sama nie znam, pewnie skopiowałabym bezmyślnie jego argumentację.
• ChatGPT napisze Ci rozprawkę na każdy zadany temat, ale czasami będzie to bełkot i lanie wody. Więc ważne jest właściwe zadanie pytania i świadomość, że Twoja teza zostanie potwierdzona w tekście, niezależnie czy jest prawdziwa czy nie.
• To niesamowite, że odpowiedź zaczyna się pojawiać od razu po wciśnięciu entera. Jestem przyzywyczajona, że niezależnie czy rozmawiam z kimś znajomym przez komunikator, czy rozmawiam z botem na jakimś e-commersie, to na odpowiedź trzeba chwilę poczekać. Tutaj nie, ChatGPT zaczyna odpowiedzieć od razu po wysłaniu odpowiedzi. To niesamowite i lekko przerażające jednocześnie.
• Zauważyłam, że nie wiem jak mam się zachować i miałam mieszane uczucia. To jest on, ona czy ono? Czy wypada się przywitać i podziękować? Życzyć miłego dnia? Ja automatycznie to robię, traktuję ChatGPT jak człowieka, jestem uprzejma i dziękuję za wykonanie zadania. Zauważyłam, że wtedy on też odpowiada „ludzko”. Na przykład na koniec pracy nad artykułem życzył mi powodzenia w tworzeniu wpisu, wyraził nadzieję, że czytelnikom się spodoba i zaprosił do siebie ponownie. Uważam, że trzeba być miłym dla AI, nie wiadomo, kiedy to się może opłacić 😀
• Co ciekawe, było mi się też wstyd przyznać, że skorzystałam z ChatGPT przy tekście. Chociaż tak jak mówię, pomógł mi on ubrać w słowa to, co chciała powiedzieć, a nie zrobił za mnie całej roboty. Mimo to, odbieram to na ten moment trochę jak oszukiwanie.
• Myślę, że stoją przed nami ciekawe wyzwania w najbliższym czasie, bo będziemy musieli przyzwyczaić się do obecności i ogólnej dostępności AI. Każdy z nas musi też się zastanowić, jak nie zostać w tyle i nie dać się zastąpić lub wyprzedzić przez tych, którzy nauczą się korzystać z AI szybciej niż my.